“We moesten bonnetjes blijven uitdraaien. Er kwamen niet zoals verwacht tweehonderd, maar ruim zeshonderd mensen af op de opening. Een groter compliment kun je niet krijgen”, vertelt Vincent Verbeek over de succesvolle renovatie van Speeltuin Kindervreugd in Alphen aan den Rijn. Speelplan verzorgde het ontwerp- en participatietraject van de vernieuwing en doet de inspectie.
Speeltuin Kindervreugd is meer dan een verzameling speeltoestellen
woensdag 15 november 2023
Een rigoureuze opknapbeurt. Daar was Speeltuin Kindervreugd in het Rode Dorp, een versteende, ruim honderd jaar oude wijk in Alphen aan den Rijn, aan toe. “Het was verouderd, er stonden speeltoestellen van veertig tot vijftig jaar oud”, kijkt Vincent Verbeek, domeinbeheerder Spelen in Alphen, terug. De speeltuinvereniging, eigenaar van de speeltuin, had niet de middelen om die noodzakelijke vernieuwing te betalen. “Die investering was dusdanig hoog, dat zij dat niet konden doen.”
In samenspraak met de speeltuinvereniging neemt de gemeente de buitenruimte inclusief speeltoestellen in beheer en maakt de speeltuin openbaar toegankelijk, met vaste openingstijden. De speeltuinvereniging houdt de accommodatie ernaast, die ze kunnen verhuren en waar ze activiteiten kunnen organiseren. “We hebben de taken verdeeld. De speeltuinvereniging kan zich nu richten op daar waar ze erg goed in zijn: de saamhorigheid in de buurt versterken, het maatschappelijk belang vertegenwoordigen voor de mensen die het wat minder hebben. Daar zijn ze onwijs sterk in.”
De vereniging, die bestaat uit vrijwilligers, houdt daarnaast toezicht in de speeltuin en doet veel werkzaamheden: het gras maaien, de speeltoestellen schoonhouden. “En ze doen, naast de inspecties die via ons gaan, visuele controle en kleine reparaties. Dat komt de veiligheid van deze drukbezochte speeltuin ten goede.”
Hip, groen en inclusief
Voor de renovatie van Kindervreugd wordt de Speeltuinbouwer van stal gehaald, de online interactieve participatie- en ontwerptool van Speelplan. Deze is opgezet om grote groepen kinderen te bereiken. Verbeek maakte er al eerder gebruik van. “We hebben de Speeltuinbouwer opnieuw ingezet en daarna heb ik aangegeven dat ik er langer mee door wilde. We hebben een contract voor een aantal jaar waarop wij alle participatie rond onze speelplekken met de Speeltuinbouwer uitvoeren.”
Verbeek wil van Kindervreugd een hippe, groene en inclusieve speeltuin maken, een plek waar mensen van 0 tot 100 jaar langer willen verblijven. “We wilden niet dat de speeltuin vol zou worden gezet met alleen speeltoestellen, maar dat er ook gedacht wordt aan waterberging, natuurlijk en inclusief spelen en dat het vrije spel voor kinderen mogelijk is. Om zo vooral de eigen creativiteit van de kinderen uit te dagen in de speeltuin. Verder meer groen in verband met hittestress, maar ook iets met eetbaar groen. Dat willen we meer ontwikkelen, met natuurlijk ook traditionele speeltoestellen als glijbaan, schommel, duikelrek en noem maar op.”
Uitdagender
Daarnaast moet het uitdagender, vindt Verbeek, die zijn eigen jeugd in de jaren 80 als voorbeeld aanhaalt. “Toen bouwden we overal hutten: in het bos, in plantsoenen. Er mocht veel meer. Tegenwoordig willen we alles schoon en statisch hebben, en laag. Het moet allemaal veilig zijn. Dat was In de jaren 80 ook een stuk minder, dus we zullen toch wat meer uitdaging moeten gaan bieden in onze speelplekken. Dat is denk ik de ontwikkeling en uitdaging die we de komende jaren hebben met heel Nederland.”
Hij noemt ook de gratis openbare sportplekken als voorbeeld. “Daar kijken we wat we in de omgeving hebben en hoe we dat aan elkaar kunnen verbinden. Zo hebben we een route gemaakt van een verzorgingscentrum naar het recreatiegebied, waar ook de scholen gebruik van maken. Daar hebben we bijvoorbeeld een fietstunnel volgeplakt met pleinplakkers, waar ze oefeningen kunnen doen: springen, sprintje trekken, al dat soort dingen. Ik probeer ook steeds meer te kijken hoe we de openbare ruimte nog meer gebruiken dan alleen die speelplek.”
Speeltuinbouwer
Die visie vertaalt Verbeek in oktober 2022 in een vlekkenplan, samen met Speelplan en met collega Inge van Oostende, gebiedsadviseur in Alphen: dit is de speeltuin, wat willen we? De basis is daarbij de wens van de kinderen. “Die informatie, van wat missen we hier in Kindervreugd, hebben we opgehaald bij de kinderen die daar kwamen. Daarvoor hebben we een middag georganiseerd waarbij we de fysieke Speeltuinbouwer, een verlengstuk van de digitale Speeltuinbouwer, hebben gebruikt.”
De kinderen gaan vervolgens aan de slag met de Speeltuinbouwer. Via deze tool, die zowel in digitale of in livevorm te gebruiken is, leren kinderen via een spel op een educatieve manier hun eigen speeltuin te ontwerpen. Door de bouwstenen met speeltoestellen en aanleidingen in het speelveld te slepen, kunnen kinderen hun eigen ontwerp maken. Elke bouwsteen kost een bepaald aantal muntjes en heeft een eigen grootte. Door het gegeven aantal munten en de beschikbare ruimte, worden de kinderen gestimuleerd om goed na te denken over speelvormen die ze echt graag in hun speeltuin willen.
De ontwerpmiddag onder leiding van Speelplan levert heel veel tekeningen op. De kabelbaan, die bovenaan de wensenlijst stond, komt op vrijwel iedere tekening voor. De gemeente, Speelplan en het bestuur van Kindervreugd vertalen de tekeningen naar het uiteindelijke ontwerp, waarna de speeltuin in het voorjaar van 2023 wordt aangelegd.
Gehele landschap heeft speelwaarde
In augustus deze zomer is het vernieuwde Kindervreugd geopend. Verbeek is blij met het resultaat. De speeltuin is opgedeeld in zones: van 0 tot 4 jaar, van 6 tot 8 jaar, van 8 tot 12 jaar en 12 plus. De kabelbaan is er gekomen en heuvels, een kruipbuis, wilgentunnels en natuurlijke balanceerroute zorgen ervoor dat de speeltuin niet zomaar wordt gevuld met speeltoestellen, maar dat het gehele landschap een speelwaarde heeft. Na de opening zal nog meer groen worden aangeplant en er komt nog een voetbalkooi met kunstgras ondergrond, grote doelen en een sterke, geluidsarme ballenvanger.
“Er is gewerkt met verschillende kleuren, er zijn speeltoestellen, er is een waterberging waarin we het bij het spelen gebruikte water opvangen en opnieuw inzetten om de planten te sproeien. En er is een route door de speeltuin uitgezet voor rolstoelgebruikers, met toestellen die zo zijn geplaatst dat zij daar ook bij kunnen. Het is voor iedereen toegankelijk, het maakt niet uit wie of hoe je bent, of waar je vandaan komt. Iedereen moet daar gewoon welkom kunnen zijn.”
Voldoening
Hij kijkt met voldoening terug op het project en de samenwerking met Speelplan en de speeltuinvereniging. “Het was een flinke klus, maar dat gevoel heb ik eigenlijk nooit gehad, het liep gewoon heerlijk. Met Speelplan werk ik al een paar jaar samen, eigenlijk altijd met de dezelfde mensen. Dan ben je ingespeeld en weet je wat je van elkaar verlangd.”
Hij looft ook de samenwerking met Heijmans en Veronica van Ofwegen, bestuurslid van speeltuin Kindervreugd. “Tijdens de aanlegfase was Veronica een heel belangrijk persoon. Ze heeft veel werk verzet en iedereen scherp gehouden om tot een goed resultaat te komen. Verder ben ik er trots op dat de kinderen zelf de speeltuin bedacht hebben, wij hebben nul komma nul inmenging gehad in welke speeltoestellen er geplaatst zouden worden. Het enige dat de gemeente heeft bedacht is het budget en de beleidskaders.”
De bewoners van het Rode Dorp zijn enthousiast over het resultaat, zo bleek al uit de overweldigende belangstelling tijdens de opening en het toegenomen bezoek in de periode erna. “Iedereen is superblij met wat er nu staat ten opzichte van hoe het was.”