“Er is nog onvoldoende aandacht voor het belang van een beweegvriendelijke buitenruimte”

Tekst: Mark Bos 

De drijfveer die Koning had in haar lange periode in de speelwereld, alle kinderen goede speel- en daarmee ontwikkelingsmogelijkheden, is onveranderd. “Een beweegvriendelijke omgeving voor kinderen is belangrijk omdat dit de basis legt voor een goede gezondheid en voor de motorische, sociale en mentale ontwikkeling. Bovendien voorspelt het in hoge mate het speel- en beweeggedrag op hogere leeftijd en draagt daarmee sterk bij aan de gezondheid op latere leeftijd.” 

Koning legt de koppeling met de buitenruimte, en met de voor in haar rol als gedeputeerde bredere doelgroep van volwassenen. “Onderzoek wijst uit dat een beweegvriendelijke buitenruimte zowel bijdraagt aan het beter beleven, benutten als beschermen van de leefomgeving en dus aan welzijn, welvaart en een aantrekkelijke en volhoudbare omgeving.” 

Vier factoren 

De bevindingen uit het Toekomstonderzoek, dat werd uitgevoerd, door Mulier Instituut, Kennisplatform CROW en Molster Stedenbouw, somt vijf factoren op die het beweeggedrag bepalen: persoonlijke factoren, de fysieke en sociale omgeving, organisatorische kaders en financiële prikkels. De laatste vier factoren zijn meteen de knoppen waaraan kan worden gedraaid, voor de provincie en Koning reikt de invloed vooral tot de fysieke omgeving, precies het domein waar Koning zich als een vis in het water voelt: “Ik houd me het liefst bezig met het fysieke domein, hoe dat bijdraagt aan een eerlijke, rechtvaardige, duurzame en inclusieve omgeving.” 

Volgens haar ideale plaatje nodigt die buitenruimte vanaf de voordeur uit tot bewegen. Uit het onderzoek blijkt dat veel beweegwinst te behalen is bij actieve verplaatsing over korte afstanden. “Bij kinderen is lopen en fietsen naar school een belangrijke manier om aan voldoende beweging te komen. Voor kinderen die niet op die manier naar school gaan, zijn andere activiteiten extra belangrijk. Vanaf de voordeur moet bewegen de meest voor de hand liggende optie zijn om van A naar B te komen, vooral voor de kortere afstanden.”  

Dat pleit voor nabijheid van voorzieningen en bij de benoemde aanvullende activiteiten voor kinderen, voor speelruimte in de buurt. Hoe kan Koning vanuit haar rol die ruimte voor spelen stimuleren? “Dat is lastig, want de inrichting van de openbare ruimte voor spelen ligt vooral bij gemeenten. Wel zijn er vanuit het provinciale sport- en recreatiebeleid deze collegeperiode veel middelen beschikbaar gekomen om het spelen en bewegen in de buitenruimte te bevorderen”, vertelt ze.  

Te weinig aandacht  

Koning ziet tot haar spijt dat gemeenten en andere overheden vaak nog onvoldoende oog  hebben voor de bijdrage en het belang van een beweegvriendelijke buitenruimte aan het spelen en bewegen. “Wat je ziet is dat de gemeentelijke financiën onder druk staan. De hoge energietarieven maken dat de gemeentelijke middelen die voor sport en bewegen beschikbaar zijn al snel worden opgesoupeerd voor het in stand houden en laten draaien van sportaccommodaties, waar de meeste gemeentelijke middelen voor sport en bewegen doorgaans naartoe gaan. En met de huidige hoge energieprijzen wordt het voor die gemeenten en ook sportverenigingen steeds lastiger om de exploitatie rond te krijgen.” 

“Om de aandacht op gang te houden, heb ik de afgelopen vier jaar daarom vanuit sport en recreatie veel middelen vrijgemaakt om het sportief en recreatief bewegen in de buitenruimte, bij voorkeur dus om de hoek en voor iedereen, te bevorderen. Daarbij was er extra aandacht voor groepen die in bewegen achterblijven, want die boeken de meeste gezondheidswinst met iedere extra stap of trap die zij maken.” 

Ze somt de acties op: “Zowel via de Voucherregeling Sport en bewegen die wij door Team Sportservice lieten uitvoeren als via de provinciale subsidieregeling Beweegvriendelijke Leefomgeving zijn er in de provincie deze collegeperiode heel veel projecten gerealiseerd die het spelen en bewegen bevorderen.” 

“Zowel in 2021 en 2022 waren er heel veel goede aanvragen, om deze te kunnen honoreren is hier beide jaren extra budget voor beschikbaar gesteld”: in 2021 konden bijvoorbeeld na die verruiming zo’n 23 initiatieven worden ondersteund, van sporttoestellen tot gezonde buurten, van een hindernisbaan en een vliedpark tot een natuur- en beweegplein en van skateparken, sport- en beweegplekken tot een sportbox en een urban danceground.   

Samenwerken en kennis delen 

Andere instrumenten waarmee Koning de beweegvriendelijke ruimte kan aanjagen is samenwerking en kennis delen. In de wetenschap dat veel beleidsvelden en partijen nodig zijn, is het onderzoek vanuit meerdere kennis- en beleidsvelden (ruimte, bereikbaarheid en sport en bewegen) en partijen (overheden en andere organisaties die het bewegen kunnen bevorderen) ingestoken. “Tijdens het onderzoek zijn drie sessies georganiseerd waarin met diverse organisaties kennis is gedeeld over hoe Zuid-Holland meer in beweging kan worden gebracht.” 

Ze vervolgt: “En zowel in het kader van de Voucherregeling Sport en bewegen als de Subsidieregeling Beweegvriendelijke Leefomgeving worden aanvragen getoetst op de mate van kennisdeling,  voorbeeldwerking en reproduceerbaarheid. Aan het borgen van de samenwerking worden met name in het kader van de Subsidieregeling Beweegvriendelijke Leefomgeving hoge eisen gesteld: zo moet het beheer en onderhoud van de vanuit deze regeling ondersteunde speel- en beweegplekken voor vijf jaar zijn geborgd vanuit de aanvrager.”