Wat is er nodig voor een toekomstbestendige ruimte waar kinderen graag spelen?

Circa honderd geïnteresseerden kwamen op 20 september af op de Interactieve Kennisdag georganiseerd door bureau Speelplan. In de inspirerende omgeving van Natuurspeeltuin De Hoef in Leidsche Rijn presenteerde dagvoorzitter Chantal Verspaille een programma met een mix van plenaire sessies en praktische demonstraties.  

Speelruimte anno nu  

Inspiratie opdoen, kennis opfrissen en praten met vakgenoten, dat was voor de meeste aanwezigen de reden om naar Utrecht af te reizen. Directeur Walid Rahman, van Speelplan en zijn collega Arie Stobbe, stedenbouwkundige, trapte af met het centrale thema: hoe maken we uitdagende buitenruimtes die kinderen graag gebruiken en spelen we in op actuele thema’s zoals klimaat, gezondheid en participatie? Stobbe noemde belangrijke criteria: goede situering, samenspel stimuleren, betrokkenheid en verbinding vergroten. Zorgeloos buitenspelen, dat is wat we voor ieder kind willen. Het lijkt zo simpel, maar toch komt er achter de schermen meer bij kijken dan je denkt. En het delen van ervaringen en kennis met vakspecialisten vanuit openbare ruimte en jeugd is daarbij heel belangrijk. 

Spelen, participeren en buitenleren 

Mark Verhijde, expert bewonersparticipatie, zoomde in op spelen, participatie en buiten leren. “Ik heb geen afgerond verhaal, wel kritische vragen”, zei Verhijde. Bij spelen vroeg hij zich af wat de rol van een speelplek is voor kinderen en wat deze onderscheidt van andere plekken in de openbare ruimte. Een belangrijke vraag die je jezelf moet stellen vooraf aan participatie is waarom en voor wie je dat doet, voor het kind of voor jezelf. Luister echt met je hart, objectief en niet vanuit je eigen plan naar je doelgroep, zoek verbinding, gaf Verhijde mee.  

Wat kinderen leren op de speelplek is het buitenleren, bijvoorbeeld samenwerken, materialen ontdekken, risico’s inschatten, natuurlijk spelen. “Als er gespeeld wordt, wordt er geleerd. Maar wat precies, is lastig te achterhalen.” Deze kritische vragen moeten leiden tot antwoorden op twee centrale vragen: hoe komen we aan meer kennis en inzicht over de bijdrage van speelplekken voor opgroeiende kinderen en hoe zien ze er dan uit?  

Inclusie en het SamenSpeelNetwerk 

Speelplekken moeten voor iedereen toegankelijk te zijn, betoogde Ilse van der Put, betrokken bij het SamenSpeelNetwerk. Nu heeft 85% van de kinderen in het Speciaal Onderwijs heeft geen vriendje in de eigen buurt. Samen spelen is de basis van inclusie in de maatschappij, betoogde Van der Put. “Het begint in de zandbak”. 

Het SamenSpeelNetwerk heeft zich met enkele grote organisaties en enkele gemeenten in het SamenSpeelAkkoord gecommitteerd aan de doelstelling om in elke gemeente in 2024 minstens één samenspeelplek te hebben. Plekken waar iedereen 100% procent welkom is, 70% van de speelattributen voor iedereen bereikbaar is en 50% gericht is op ontmoeten en samenspelen. Van der Put raadde de gemeenten aan om navraag te doen naar Lokale Inclusie Plan, dat nog weinig bekendheid geniet, zo bleek in de zaal. Van der Put wees op het budget van het Nationaal Sportakkoord en de mogelijkheid om een aanvraag te doen bij het SamenSpeelFonds. 

Speeltuin van de toekomst 

De Utrechtse praktijk werd toegelicht door Janneke Baan en Alexander van den Kommer, kwartiermakers van Utrechtse Speeltuinen van de Toekomst. De Domstad heeft 21 beheerde speeltuinen, waarvan er twaalf verzelfstandigd zijn met een eigen buurtbestuur. Wij ondersteunen alle beheerde Utrechtse speeltuinen in de topics die we hier vandaag bespreken. Hoe ga je van beleid naar de praktijk”, zei Van den Kommer. De kwartiermakers doen dat via onder andere workshops, toolkits, trainingen en kwaliteitsinstrumenten. Baan lichtte de belangrijkste kwaliteitscriteria toe: denk vanuit het hart, houd een speeltuin levendig,  zorg voor een pedagogisch klimaat. En houd de mensen betrokken, zorg voor eigenaars- en ondernemerschap. Tijdens de wandeling door Speeltuin de Hoef die middag, daagde zij de aanwezigen uit om te kijken of die ambities zijn waargemaakt. 

Interactieve tools 

Tijdens de interactieve middagsessies werden verschillende tools uitgelicht in het kader van online participatie en gamification, zoals de online ontwerptool de Speeltuinbouwer waarmee kinderen eenvoudig en realistisch zelf een speelplek kunnen ontwerpen. Ook de Buitenspeelkaart.nl werd genoemd, hierop kunnen kinderen openbare speelplekken in hun gemeente vinden. W&H Sports presenteerde de Urban Skill Court, waarbij moderne technologie wordt ingezet om kinderen te laten bewegen. Met de Pleintje app kunnen gemeenten met snufjes van binnenspelen de kinderen uitdagen naar buiten te gaan. En BIBA is een gratis applicatie die spel in speeltuinen en parken voor ouders en jonge kinderen stimuleert. 

Gamification in soorten en maten 

Op de mogelijkheden van gamification en apps voor buitenspelen ging Nicole Beuker, projectleider gezonde leefomgeving van de JOGG, plenair in. Hoe kunnen games de buitenruimte uitdagender maken? Ze belichte een aantal apps die gemeenten kunnen inzetten en besprak hiervan ook de kansen en knelpunten. “Het is van belang om buurtsportcoaches, scholen en andere professionals op het gebied van speelruimte en jeugd te betrekken bij app-ontwikkeling. Daarnaast is goede communicatie erover cruciaal,” zei Beukers. Harold van Lieshout van Gemeente Geldrop sloot af met hoe hij als JOGG-regisseur door samenwerking in zijn gemeente voor een breder bewustzijn rond het belang van gezonde voeding en bewegen heeft gezorgd. Na zijn bevlogen verhaal volgde een hartelijk applaus.  

Speelkennis delen zorgt voor meer buitenspelen  

En daar gaat het uiteindelijk om. Speelplan wil kennis over buitenspelen en bewegen en alles wat daarbij komt kijken delen met professionals die hier concreet mee aan de slag kunnen. Kennis delen doen we niet alleen tijdens kennisdagen, We geven cursussen en staan regelmatig op beurzen. Dus ben je beheerder, beleidsmedewerker of gezondheidsprofessional en op zoek naar expertise over spelen en bewegen in de openbare ruimte? Stuur ons een mailtje met je vraag of meld je aan voor de volgende kennisdag  en onze nieuwsbrief.