Speelkansen in coronatijd

Buiten spelen gaat beter als je tijd en ruimte hebt

Het zal veel mensen zijn opgevallen: toen het autoverkeer stilviel en de eerste schrik voorbij was, verschenen overal spelende kinderen. Stedenbouwkundige Dirk Vermeulen, een ervaren observator van buitenspelende kinderen: ‘Ik heb met verbazing en interesse naar mijn straat zitten kijken. In de weekenden en ’s middags vulde die zich met spelende kinderen. Ik wist wel dat we ze hadden, maar had ze nooit eerder tegelijk op straat gezien. Vooral het rollend materieel valt op: loopfietsjes, steps, rolschaatsen, skateboards, fietsen. Het kan niet anders dan dat deze kinderen een enorme stap vooruit maken in de technische beheersing daarvan.’

Ook in natuurspeeltuin Het Woeste Westen, die met de nodige aanpassingen open bleef, viel de toevloed van kinderen op. ‘Het is echt een ander beeld dan daarvoor. Toen was een bezoek aan Het Woeste Westen een uitje, nu zien we dat kinderen meerdere dagen per week komen en lang blijven’, aldus directeur Martin Hup. ‘Dan kan spel zich echt verdiepen, zie je kinderen bijvoorbeeld dagenlang bouwen aan een hut en die verdedigen tegen andere kinderen. Kinderen kwamen ook vaker zelfstandig naar onze speeltuin. Misschien omdat het nu rustiger is op straat? Misschien omdat de ouders thuis moeten werken en ’t fijn vinden als hun kinderen even zelf ergens heen gaan? Ouders die wel meekomen zijn relaxter en laten hun kinderen meer los. Volwassenen mogen ook minder dan de kinderen, ze moeten afstand houden.’

‘Door open te blijven, heeft de speeltuin zich bewezen als plek waar kinderen echt even uit konden razen in deze beklemmende periode’, vindt Martin Hup. ‘Maar sowieso zie je dat er meer buiten wordt gespeeld. Door het wegvallen van allerlei clubjes en de bso hebben kinderen er nu tijd voor. Het zou voor bso-medewerkers goed zijn om eens te kijken wat kinderen spontaan doen als volwassenen zich minder met het spel bemoeien.’

Samen spelen kan ook digitaal

Niet voor alle kinderen is onbekommerd buiten spelen weggelegd. Al snel na de lockdown kwam bij de Speeltuinbende een initiatief van een moeder met twee dochters, waarvan een meervoudig gehandicapt. ‘Er kwamen wel allerlei speeltips en filmpjes op internet, maar zij mistte het samen spelen en de interactie’, vertelt Cerunne Bouts, leider van de Speeltuinbende. ‘We zijn daarom begonnen met een wekelijkse zoom-meetup waaraan meerdere kinderen tegelijk kunnen meedoen. We zijn volop aan het experimenteren. Een spelleider zorgt dat alle kinderen actief betrokken zijn. We bieden spelactiviteiten aan, maar gaan ook in op initiatieven van de kinderen. Een jongen wil een mop vertellen, een meisje wil samen zingen, de kinderraad van het Gehandicapte Kind wil graag bingo spelen. We nodigen af en toe een gast uit, zoals een kinderboekenschrijfster die een verhaal vertelt en dan samen met de kinderen allerlei scènes uitbeeldt. We hebben steeds meer ideeën en willen hiermee graag doorgaan in de zomervakantie, als veel kinderen met een beperking verlegen zitten om contact.’

Ook bij Scouting zocht men een digitale uitweg. En dat ging razendsnel. ‘In no time hadden Scoutinggroepen overal in het land een online programma klaar’, vertelt Wendy van Rossum van Scouting Nederland. ‘De knop ging meteen om: wat kan er nog wel? Terwijl wij op het landelijk bureau aan het bedenken waren hoe we onze groepen konden ondersteunen, waren die al lang aan de slag. We hebben echt met open mond en vol trots gekeken hoe snel zij nieuwe activiteiten bedachten.’ Kinderen ontvangen in veel gevallen dagelijks of wekelijks opdrachten, die ze alleen of samen met andere kinderen kunnen uitvoeren. Vaak zit er een wedstrijdelement in, waardoor de kinderen bij elkaar betrokken blijven. En alle activiteiten zijn toegankelijk voor alle kinderen, ook als ze geen lid zijn van Scouting. ‘#ikscoutthuis hadden we nooit gemaakt als de coronacrisis er niet was geweest. We houden het er zeker in. Het vervangt de fysieke bijeenkomsten van Scouting natuurlijk niet, maar is wel een mooie toevoeging.’

Nu de echte Scoutingactiviteiten weer van start gaan, wordt de brede toegankelijkheid van online Scouting doorgetrokken naar de fysieke opkomsten: ‘We roepen onze groepen op om hun activiteiten ook open te stellen voor nieuwe kinderen die geen lid zijn van Scouting. Net zoals sportclubs dat op dit moment doen. Zo krijgen alle kinderen de kans om uitdagende activiteiten te ondernemen.’

Verschillen in speelkansen zijn nog duidelijker aan het licht gekomen

Natuurlijk zijn er ook kinderen die juist minder buiten komen. Bijvoorbeeld omdat er geen geschikte speelplek in de buurt is, ze geen speelkwartier meer hebben of te kwetsbaar zijn om naar buiten te gaan. Het Mulier Instituut deed onderzoek naar het beweeggedrag van kinderen in coronatijd. Het beeld dat naar voren komt is dat kinderen die altijd al veel buiten speelden, dat de afgelopen maanden nog meer zijn gaan doen. Kinderen die voor die tijd weinig of niet buiten speelden, doen het ook nu niet. De verschillen tussen de wel en niet buitenspelers zijn dus scherper geworden. ‘Dit onderstreept het belang van kinder- en jongerenwerk’, concludeert Froukje Hajer van Ruimte voor de Jeugd. ‘Zij zoeken kinderen op die onder de radar lijken te verdwijnen of die hun huis ontvluchten. Naast ruimte en tijd hebben veel kinderen ook een sociale en veilige omgeving nodig, waar zij aandacht krijgen en kunnen leren en spelen.’