Geen pauze, maar actief bewegen

Het project Gezonde Schoolpleinen is een mooi initiatief. Inmiddels hebben 621 scholen ondersteuning aangevraagd voor het realiseren van een gezond schoolplein. Ruim 500 aanvragen kwamen er van basisscholen. Gewetensvraag. Is het hen te doen om de 50.000 euro subsidie of om het daadwerkelijk meer laten bewegen van kinderen? Ongetwijfeld is geld een belangrijke drijfveer, al moeten scholen ook zelf bijdragen. Een andere vraag is nog interessanter: wat gaan scholen vervolgens doen met zo’n gezond schoolplein? Er één hebben is letterlijk één, een gezond schoolplein nuttig invullen is twee. Uiteraard, faciliteiten zorgen er ongetwijfeld voor dat kinderen meer gaan bewegen en/of zich groen ontwikkelen. Maar de crux zit ‘m ergens anders.

Rol van docenten

In hoeverre zijn docenten/directie bereid een gezond schoolplein maximaal te benutten? Zijn ze in staat om de toegevoegde waarde ervan uit te nutten? Of checken docenten toch liever hun iphone of drinken ze thee met een collega en zijn ze niet veel meer dan een veredelde pleinwacht? En hebben scholen wel nagedacht over hoe ze onderwijs van binnen naar buiten kunnen brengen? Is er visie op spelen? Wat willen we met de faciliteiten en hoe gaan we monitoren of de speelopbrengst matcht met de leeropbrengst. Uiteraard, er zijn vast goede voorbeelden, maar ervaring leert dat scholen maar heel weinig nadenken over spelen/bewegen/leren. Niet meer dan dat het ‘even de zinnen verzetten is en energie kwijtraken’. De cynicus voegt daar aan toe: zodat ze in de klas wat rustiger zijn.

Zoek het maar uit

Wim van Gelder van Alles in Beweging houdt zich intensief bezig met het binnen en buiten bewegen van basisschoolleerlingen. Hij is niet echt positief over hoe er pedagogisch wordt nagedacht op basisscholen over bewegen en leren buiten het klaslokaal. “Iets als Schoolplein 14 is toch weinig meer dan stickers plakken en zoek het verder maar uit.” Hij heeft mogelijk een verklaring voor waarom buitenspelen zo in het verdomhoekje zit. “Vroeger toen er geen pc’s en games waren, was buitenspelen interessanter dan binnenspelen. Nu is dat andersom. Als je na één keer niet kunt kaatstenballen of voetballen en je vriendjes en vriendinnetjes kunnen dat wel, vind je veel sneller bevrediging in een game die je op jouw niveau wel beloont. Vroeger ging je net zo lang oefenen tot het toch nog iets werd en haalde je daar bevrediging uit.” Consequentie is dat kinderen nu het er buiten heel snel bij laten zitten, de spanning en creativiteit buiten niet opzoeken en derhalve het schoolplein niet efficiënt genoeg wordt benut. Van Gelder ziet daar een rol voor ouders, maar zeker ook voor docenten/directie. “In trainingen laten we filmpjes zien van kinderen die niet meedoen en alleen op het plein zijn. Dat beeld komt bij docenten vaak hard binnen. Ze zien het domweg vaak niet omdat ze alleen naar het grote geheel kijken.”

Nieuwe beweegcultuur eigen maken

Taak voor directies volgens Van Gelder om docenten verantwoordelijk te maken en ze mee te nemen in een nieuwe beweegcultuur waarin niet alleen bewegen centraal staat, maar ook leren. Van Gelder: “We hebben een spel ontwikkeld met acht vakken en rode en blauwe zakjes. Daar kun je dus mee rekenen. Optellen, aftrekken, vermenigvuldigen. Blauw is plus, rood is min. Er is volop bewezen dat door meer zintuigen te gebruiken, leren makkelijker gaat. Embodied cognition noemen we dat. Biologie buiten doceren, iets logischer is er toch niet.” Helaas ziet hij zelden dit soort koppelingen tussen binnen en buiten. “Het is eigenlijk een hele rare spagaat. Als je docenten spreekt willen ze niets liever dan een kind gelukkig maken en helpen, maar zodra het buitenspelen betreft is er bijzonder weinig visie op bewegen en leren.”  Terwijl het volgens Van Gelder soms zo simpel is. “Ik durf de stelling wel aan dat als je even investeert, je uiteindelijk minder werk hebt. Kinderen gaan het als vanzelf weer doen. Een spel in de gymzaal uitleggen dat je ook buiten speelt….. Ze doen een paar maanden niks anders op het schoolplein.”

Steun

Van Gelder wordt in zijn observaties gesteund door Corine Visser van Windesheim Hogeschool. Ze zegt in het blad Beweeg van Nijha soms te schrikken van de bewegingsarmoede en ambitie van leerkrachten om bewegen te stimuleren. “Docenten in het basisonderwijs hebben vaak geen flauw idee hoe ze spelen op het schoolplein moeten invullen. Het ontbreekt totaal aan visie.” Pas nog zag Corine een ‘nieuw’ ingericht schoolplein in Houten. Midden op het grijze tegelplein stond een basketbalpaal, zonder belijning. In de hoek van het plein een klimconstructie. “Kennelijk was al het budget in dat klimtoestel gegaan, voor de rest was er niets te beleven”, zegt Corine Visser met oprechte teleurstelling. In negen van de tien schoolpleinen is nauwelijks nagedacht over de inrichting, stelt ze. “De gemeente heeft er iets neergezet waar scholen het maar mee moeten doen, maar er zit totaal geen idee achter. Maak nu eens een plan om buitenspelen effectief in te vullen. Denk nu eens na over de inrichting van een plein. Spelen is meer dan voetballen en een klimrek. Maar docenten hebben vaak echt geen flauw idee wat de waarde van spelen inhoudt en hoe ze het kunnen vormgeven.”

Spel van de Week

In analogie met Van Gelder heeft Visser het spel van de week. Kinderen kunnen erop inschrijven en met minimale middelen wordt beweging op gang gebracht. Boefje spelen betekent, rennen en jagen op de boef. “Van docenten vraagt dat minimale inspanning, met maximaal bereik.” Het appel van Visser is om meer met de buitenruimte. “Ga veel gerichter met kinderen op een plein aan de slag. Dat kan heel simpel. Of docenten er vaak geen zin in hebben? Ik vrees van wel. Ik zeg, die smartphone scan je maar tussen de middag. Dat is pauze. De speeltijd van kinderen is geen pauze, maar een moment om ze actief te laten bewegen.”

Meer over de visie op bewegen binnen de kinderopvang:

http://www.kinderopvanghumanitas.nl/centralewebsite/1/websitenavigatie1/1/pedagogischevisie/29/